Văn hóa Kkondae luôn hiện diện hàng ngày trong văn hóa giao tiếp của người Hàn, không chỉ được thể hiện qua tuổi tác mà còn về kinh nghiệm sống, tuổi nghề,…Vậy liệu đây có phải là đặc trưng của một văn hóa nào đó không? Trong khi tuổi tác được xem như một vấn đề nhạy cảm ở một số quốc gia. Để tìm ra lời giải đáp cho câu hỏi trên, hãy cùng Air Go tìm hiểu về văn hóa Kkondae trong bài viết này nhé!
1. Kkondae là gì?
Kkondae là tên gọi tiếng lóng dành cho thế hệ “lão làng” có tuổi tại Hàn Quốc, và thế hệ này cũng chính là xuất phát điểm của văn hóa kính lão đắc thọ Kkondae. Theo đó, những người lớn tuổi hơn thường có tính cách cố chấp, quá đỗi nghiêm khắc quá mức, họ luôn lấy tuổi tác và kinh nghiệm làm việc của mình để bắt nạt những người trẻ tuổi, buộc phải nhún nhường, hạ mình trước họ.
Kkondae là gì?
Khái niệm Kkondae trở nên phổ biến không chỉ ở nơi làm việc mà còn xuất hiện trong khuôn viên trường học. Chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp hiện tượng này trong phim ảnh, phóng sự về văn hóa – đất nước – con người Hàn Quốc. Nếu như trước đây Kkondae đồng nghĩa với những tiền bối lớn tuổi thì hiện nay các đối tượng này đang ngày càng trẻ hóa khi nhiều người chỉ mới ngoài 20 – 30 tuổi.
2. Văn hóa “Kkondae” được hình thành từ khi nào?
2.1 Một vài thế hệ ở Hàn Quốc
Hàn Quốc có nhiều khái niệm về các thế hệ, phân ra theo lứa tuổi và hướng đến những thời kỳ khác nhau. Có thể kể đến các thế hệ sau:
- Thế hệ Millennial gồm những người sinh năm 1981 – 1996
- Thế hệ “88 vạn won” (88만원세대) sinh ra từ năm 1979 đến năm 1988.
- Thế hệ “sampo” (삼포세대) từ bỏ việc hẹn hò, kết hôn và sinh con.
Những thế hệ này để chỉ những người sinh ra, lớn lên trong thời kỳ khủng hoảng tài chính 1997, 2008. Ngoài những thế hệ đó, có một thế hệ “sống lâu thành lão làng”, được gọi là “Kkondae” (꼰대).
2.2 Ý nghĩa của từ “Kkondae”
“Kkondae” được hiểu là “sự hạ mình trước những người lớn tuổi” về tuổi đời cũng như tuổi nghề trong văn hóa Hàn Quốc. Tại nơi làm việc, văn hóa “Kkondae” thường được nhìn thấy rõ nhất ở những quản lý cấp trung hoặc cấp cao. “나 때는 말이야” (Cái thời của tôi ấy mà…) có lẽ là câu nói đặc trưng nhất để nhận diện các “Kkondae”.
“Kkondae” gần như được sử dụng với ý nghĩa tiêu cực. Nó ám chỉ phần lớn đàn ông ỷ thế mình là “ma cũ” tại nơi làm việc. Họ cho phép bản thân có quyền ra lệnh, quyền gạt bay mọi ý kiến và đòi hỏi sự phục tùng tuyệt đối của các “ma mới”.
2.3 Sự hình thành văn hóa “Kkondae”
“Kkondae” ban đầu là tiếng lóng xuất phát để chỉ những giáo viên nghiêm túc và hà khắc với học sinh của mình ở trường học. Ngày nay, “Kkondae” đã vượt ra khỏi phạm vi lớp học. Từ này để biểu thị cho kiểu người nghiêm khắc, độc đoán. Vấn nạn bắt nạt, chèn ép nơi công sở là minh chứng cho điều đó.
Hàn Quốc vào những năm 1950 – 1969 có một thời kỳ được gọi là bùng nổ sơ sinh (베이비붐 세대). Những người được sinh ra vào thời kỳ ấy sống với niềm tin cống hiến hết mình vì sự nghiệp chung của đất nước chứ không phải cá nhân mình. Họ ở trong những khuôn khổ làm việc vất vả ngày đêm để gây dựng nên những thành tựu lớn. Họ vẫn áp dụng những khuôn khổ như vậy đối với lớp trẻ hiện nay – những người ưa thích sự tự do hơn.
3. Quan niệm về thứ bậc của người Hàn
Nếu như các quốc gia phương Tây cho rằng câu hỏi “Bạn bao nhiêu tuổi?” mang hàm ý tiêu cực thì tại Hàn Quốc, những đứa trẻ chỉ mới đến trường đã được dạy cách hỏi tuổi để xưng hô sao cho phù hợp. Tuổi tác đã trở thành một yếu tố trung tâm của xã hội người Hàn.
Văn hóa Hàn Quốc chịu sự ảnh hưởng mạnh mẽ của Nho giáo, chính điều này đã tạo lên những quan niệm rằng người già luôn đúng và kinh nghiệm của họ luôn dày dặn hơn lớp trẻ. Họ có quyền sai và có quyền áp đặt mọi thứ. Giáo sư Lim Myung Ho ( Đại học Dankook) nhận xét: Tôi định nghĩa Kkondae là sự xem xét các mối quan hệ giữa người với người theo chiều dọc chứ không phải chiều ngang”.
Có thể bạn sẽ bất ngờ rằng ngay cả việc gia nhập quân ngũ cũng trở thành cái cớ để Kkondae phát triển. Một bộ phận nam giới tại Hàn có tư tưởng việc họ từng nhập ngũ và tham gia phục vụ quân đội trước sẽ khiến bản thân họ có giá trị hơn những thanh niên chưa đi lính, chưa từng tham gia phụ vụ quân đội.
Trong văn hóa Kkondae không có sự tồn tại của hai từ “bình đẳng”. Thế hệ “ lão làng” luôn tự nghĩ rằng mình giỏi hơn ai đó nếu họ ít tuổi hơn mình và từ đó luôn tự cho bản thân quyền dạy bảo, sai khiến người khác một cách vô lý.
Theo trang web Saramin, một cuộc khảo sát năm 2020 được thực hiện cho ra kết quả lên đến 71% người Hàn đi làm cho rằng tại nơi làm việc của họ có ít nhất một Kkondae trẻ. Xuất phát từ góc độ tư duy, nên ai cũng có thể trở thành một Kkondae dù ở tuổi tác nào, như vậy theo khảo sát, độ tuổi này đang trẻ hóa, thịnh hành như những người lớn tuổi thực sự.
4. Kkondae trẻ trong xã hội Hàn Quốc
4.1 Môi trường học đường
Kkondae trong môi trường học đường
Văn hóa “Kkondae” thể hiện ở môi trường học đường dựa trên số năm ngồi trên ghế nhà trường. Các đàn anh, đàn chị khóa trên có quyền sai vặt với đàn em khóa dưới. Hoặc các bạn đã học lâu năm sẽ có thói quen lên mặt, thậm chí bắt nạt những bạn chuyển trường đến sau. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng bạo lực học đường ở Hàn Quốc.
4.2 Môi trường công sở
Về chức vụ
Ở Hàn, mọi người thường gọi nhau bằng chức danh hoặc phân cấp tuổi tác để gọi, ví dụ như Thư ký Kim hay Giám đốc Lee,…Chính yếu tố này đã tạo ra sự bắt nạt và mâu thuẫn trong công sở Hàn Quốc hay tại bất kỳ tổ chức, đoàn thể nào.
Người nào có chức vụ cao hơn thì người đó có quyền lực cao hơn. Điều này sẽ quyết định việc báo cáo cho ai và trách nhiệm như thế nào. Hơn nữa, thái độ của cấp dưới đối với cấp trên phải có sự dè chừng, nhún nhường. Thậm chí việc hào phóng mời cấp trên đi ăn là điều cần phải có.
Kkondae trong môi trường công sở
Về sự phân công vị trí làm việc
Những người trẻ mới vào công ty lúc nào cũng chuẩn bị cafe, nước uống cho các thành viên trong phòng ban của mình. Ngoài ra, họ luôn là người đảm nhận vai trò ghi chép trong các cuộc họp. Họ phải đặt bàn trước khi đi ăn, gọi giao đồ hay phân phát thìa đũa trên bàn ăn. Việc này được lặp đi lặp lại với hầu hết người mới vào công ty làm việc.
Về thời gian làm việc
Tưởng chừng như vô lý nhưng việc ra về đúng giờ có lẽ là nhiệm vụ khó khăn nhất đối với bất kỳ nhân viên nào khác ở Hàn Quốc. Ngay cả khi bạn đã hoàn thành nhiệm vụ của mình thì bạn cũng sẽ không thể về nhà vì người quản lý và sếp của bạn vẫn chưa hoàn thành công việc của họ. Dù là nhân viên mới hay cũ bạn sẽ vẫn phải đợi các vị tiền bố lớn tuổi về trước rồi bạn mới được rời khỏi.
4.3 Giới giải trí
Văn hóa “Kkondae” thể hiện trong giới giải trí dựa trên số năm vào nghề (hay còn gọi là tuổi nghề).
Nếu tuổi nghề của bạn thấp và bạn nhỏ tuổi, việc bạn tự giác chào hỏi, bày tỏ sự kính trọng đối với các tiền bối là chuyện đương nhiên. Nhưng nếu tuổi nghề của bạn thấp và bạn lớn tuổi, bạn vẫn phải dùng kính ngữ. Đồng thời có sự lễ độ trong thái độ với người trẻ tuổi hơn nhưng có tuổi nghề cao hơn. Cho dù bạn có tài giỏi đến đâu đi nữa thì bạn vẫn phải tuân theo những điều như trên.
4.4 Trong gia đình
Trong đời sống hằng ngày, những người lớn trong gia đình như ông bà, cha mẹ luôn có tiếng nói. Con cháu thường phải nghe theo sự sắp xếp thay vì làm theo nguyện vọng của mình vì hành động đó được cho là vô lễ và không được phép làm đối với người lớn tuổi trong gia đình.
Việc gia nhập quân ngũ là một việc gần như bắt buộc đối với nam giới ở Hàn Quốc. Và nó cũng trở thành mảnh đất để “Kkondae” phát triển. So với những người chưa nhập ngũ, một số người đã nhập ngũ cho rằng mình có trải nghiệm và có giá trị hơn.
Văn hóa Kkondae cũng xảy ra ở các quốc gia khác, trong đó có Việt Nam là những điều gần như đã ăn sâu vào tiềm thức của con người. Do đó không thể dễ dàng thay đổi được điều này. Nhưng Air Go hy vọng rằng trong tương lai bức tường thứ bậc này sẽ bị phá vỡ, mọi người đều sống chan hòa và bình đẳng với nhau.
