Giulia Manca, người phụ nữ quản lý nhóm tội phạm nam làm việc trên hòn đảo Pianosa, chưa từng cảm thấy lo lắng hay sợ hãi.
Năm 2011, khi Giulia Manca lần đầu đặt chân đến Pianosa – từng được mệnh danh “Đảo Quỷ”, nơi giam giữ tù nhân của Italy – cô chỉ mong chờ một kỳ nghỉ đầy thư giãn.
Nhưng cuộc đời cô có bước ngoặt khi lưu trú tại khách sạn Milena bên bờ biển, nơi có cai ngục, cùng các tù nhân nam làm đầu bếp, làm vườn, bồi bàn, dọn dẹp bãi biển và rửa bát đĩa. Họ phục vụ đồ uống buổi tối cho khách, nhà hàng và quán bar.
“Tôi đã ở khách sạn một tuần và không muốn rời đi. Đó là một kỳ nghỉ độc đáo, và dự án nhân đạo trao cơ hội thứ hai cho các tù nhân khiến tôi bị thu hút”, Manca kể lại.
Hoạt động của khách sạn nằm trong chương trình phục hồi chức năng của hòn đảo, điều hành bởi Arnera, một tổ chức phi lợi nhuận với sứ mệnh xã hội là giúp đỡ những người dễ bị tổn thương.
1. Trở thành địa điểm tiệc cưới và sinh nhật nổi tiếng trên đảo quỷ
Mang biệt danh là “đảo quỷ”, Pianosa, nằm giữa Corsica và lục địa Italy được thành lập vào những năm 1700 để giam giữ những kẻ sống ngoài vòng pháp luật, kẻ cướp và những người cách mạng.
Hòn đảo là căn cứ cho một nhà tù an ninh đặc biệt cho đến năm 1998, khi trại giam đóng cửa. Một số cư dân cuối cùng trên đảo đã rời đi và Pianosa bị bỏ hoang trong nhiều năm.
Tới gần đây, du khách mới được phép lên đảo, và những người đến thăm phải thông qua các công ty lữ hành cụ thể.
Được bao quanh bởi những cây thông, khách sạn Milena có trần nhà được vẽ bích họa và có 11 phòng gym với đồ nội thất bằng gỗ và view tuyệt đẹp ra biển. Đây cũng là điểm lưu trú duy nhất cho khách du lịch trên đảo.
Khi nghe quản lý lúc đó nói rằng khách sạn đang gặp khó khăn về tài chính và có nguy cơ đóng cửa, Manca thấy lo lắng. Nếu điều đó xảy ra, các phạm nhân sẽ phải quay về nơi giam giữ.
“Tôi cảm thấy mình phải làm gì đó để giúp, nếu không họ sẽ quay trở lại phía sau song sắt, không có cơ hội học một công việc có thể giúp ích khi được trả tự do”, Manca, người có kinh nghiệm trong lĩnh vực du lịch, bày tỏ.
Cô quyết định ở lại, đảm nhận vị trí quản lý khách sạn, ban đầu làm miễn phí.
Chỉ trong vài năm, Manca đã xoay chuyển tình thế một cách đáng kể: khách sạn Milena trở thành một địa điểm tổ chức tiệc sinh nhật và đám cưới nổi tiếng, nhiều người đổ xô tới đây vì tò mò về đội ngũ nhân viên đặc biệt.
Từng có biệt danh là Đảo Quỷ, Pianosa giờ đây là nơi nghỉ dưỡng hạnh phúc được yêu thích nhờ những bãi biển tuyệt đẹp và thảm thực vật xanh tốt.
Để được nhận vào chương trình cải tạo tại Hotel Milena, các tù nhân phải chấp hành ít nhất 1/3 thời hạn trong tù, đồng thời trải qua một loạt bài kiểm tra đánh giá tâm lý và xã hội nghiêm ngặt.
Trong 12 năm qua, Manca đã làm việc với khoảng 100 tội phạm đang bị quản chế vì nhiều tội danh, bao gồm cả tội giết người.
Làm việc với họ, bà càng tin rằng, người lầm lỗi nên có cơ hội đóng góp cho xã hội hơn là ngồi sau song sắt. Được mệnh danh Nữ hoàng Pianosa, Manca nói rằng không bao giờ bà cảm thấy sợ hãi hay lo lắng, bởi luôn tạo ra ranh giới rõ ràng để đảm bảo rằng chương trình cải tạo có hiệu quả. Bà giải thích rằng, mối quan hệ với đội ngũ nhân viên là sự tôn trọng lẫn nhau, tạo cân bằng bằng cách giữ khoảng cách và thẩm quyền để hỗ trợ họ.
2. Các tù nhân được trả lương hàng tháng, tự do tắm biển
Để được nhận vào chương trình cải tạo tại khách sạn Milena, các ứng viên phải đã thi hành ít nhất 1/3 bản án tù, phải vượt qua một loạt các bài kiểm tra đánh giá tâm lý và xã hội nghiêm ngặt. Không giống như trại giam trên đảo Gorgona gần đó, nơi những người bị kết án phải quay trở lại phòng giam sau giờ làm việc, những người ở Pianosa tự do hơn. Các tù nhân ở đây được trả lương hàng tháng khi làm cho khách sạn, ở trong khu trại giam cũ đã được cải tạo thành khu nhà ở ấm cúng có phòng tập thể dục, tivi, nhà bếp và phòng ngủ có vệ sinh riêng. Họ cũng được cung cấp điện thoại di động để có thể giữ liên lạc với gia đình. Vào buổi tối, họ tự do tắm biển. Tuy nhiên, họ phải rời khỏi nhà ở vào sáng sớm và trở về nhà vào giờ nhất định vào cuối ngày, có người bảo vệ để mắt đến. Những người phạm tội có thể thi hành nốt bản án nếu cải tạo tốt, và một số đã dành 5 đến 10 năm ở đây. Nhưng những người không sẵn sàng thay đổi lập tức bị đưa trở lại nhà tù.
Các nhà tù ở Italia đông đúc nhất châu Âu, với tỷ lệ 120 tù nhân cho 100 giường, theo báo cáo năm 2020 của Hội đồng Châu Âu, trong khi nạn tự sát trong tù tăng 300% kể từ năm 1960, và tỷ lệ tái phạm là 75%. Do đó, Pianosa chắc chắn là một sự thay thế hấp dẫn, bởi theo bà Manca, tỷ lệ của những người tái phạm sau thời gian từ đảo trở về là 0,01%.
Manca thích giữ liên lạc với những người đã rời khỏi Pianosa để bắt đầu một cuộc sống mới bằng các kỹ năng họ học được trên đảo. Bà vô cùng tự hào về vai trò của mình trong quá trình này. “Ngay cả con gái tôi Yolanda khi còn bé cũng có một chút hoài nghi về công việc của tôi, nhưng khi đã hiểu được những gì tôi làm, con bé nói rằng tôi là một người may mắn”, người phụ nữ chia sẻ.
